Avrupa Birliği’nin yolcu haklarını güçlendirmeyi hedefleyen yeni yasa teklifi, seyahat acentelerine ödenen komisyonların iadesini zorunlu kılarak sektörde büyük tepkiye yol açtı. ECTAA, düzenlemenin küçük ve orta ölçekli acenteleri iflasa sürükleyebileceğini belirtiyor.
Avrupa Birliği’nde yolcu haklarını genişletmeye yönelik hazırlanan yeni yasa teklifi, seyahat sektöründe ciddi tartışmalara yol açtı. Avrupa Parlamentosu’nun gündemine gelmesi beklenen düzenleme, yolculara daha geniş haklar tanımayı amaçlarken, özellikle seyahat acenteleri açısından ciddi riskler barındırıyor. Ulaştırma ve Turizm Komitesi tarafından hazırlanan teklif, Avrupa genelinde faaliyet gösteren 80 binden fazla seyahat şirketinin finansal yükünü artırabilecek maddeler içeriyor.
Teklifin temel amacı, yolcuların farklı ulaşım türlerini bir arada kullandığı karma seyahatlerde daha fazla koruma sağlamak. Buna göre, uçak, tren veya otobüs gibi farklı taşıma modlarını kapsayan biletler iptal edildiğinde, yolcuların hem bilet bedelini hem de aracı seyahat acentesine ödedikleri komisyonu geri alabilmeleri hedefleniyor. Ayrıca, standart bir başvuru formunun doldurulmasıyla geri ödeme sürecinin 48 saat içinde başlatılması, 14 gün içinde tamamlanması öngörülüyor.
Yeni sistem, sadece para iadesiyle sınırlı değil. 12 yaş altı çocuklara ücretsiz koltuk rezervasyonu, 7 kilogram el bagajı hakkı, fiyatların ve komisyonların şeffaf şekilde sunulması, gecikmelerde yemek, içecek ve gerekirse konaklama gibi desteklerin sağlanması gibi birçok yolcu dostu önlem de teklifte yer alıyor.
Ancak bu düzenlemenin en çok tepki çeken kısmı, bilet iptal edilse dahi seyahat acentelerinin hizmet karşılığı aldıkları komisyonları iade etmek zorunda kalmaları. Avrupa Seyahat Acenteleri ve Tur Operatörleri Konfederasyonu (ECTAA), bu maddeye sert tepki gösterdi. Yapılan açıklamada, seyahat acentelerinin taşıma hizmeti sunmadığı, sadece aracılık yaptığı ve bu süreçte planlama, danışmanlık, rezervasyon yönetimi gibi hizmetleri eksiksiz sunduğu vurgulandı. ECTAA yetkilileri, “Hizmeti veren değil, aracılık yapan acentelere yük bindirmek adil değil” ifadelerini kullandı.
ECTAA Başkanı Frank Oostdam da, “Bu teklif yürürlüğe girerse, seyahat acenteleri ciddi bir finansal baskı altına girecek. Hali hazırda düşük kâr marjıyla çalışan binlerce küçük ve orta ölçekli acente, bu baskıya dayanamayabilir. Verilmiş hizmetin bedelini iade etmeye zorlamak büyük bir haksızlıktır” değerlendirmesinde bulundu.
Sektör temsilcileri ayrıca, hızlı geri ödeme zorunluluğunun da küçük işletmelerin operasyonel kapasitesini aşabileceğine dikkat çekiyor. Personel sayısı sınırlı olan seyahat acenteleri, 48 saat içinde başvuru alıp 14 gün içinde ödemeleri tamamlamak zorunda kalacak. Bu da ek yazılım altyapısı, personel ve maliyet anlamına geliyor.
Turizm sektöründeki bazı çevreler ise düzenlemenin Avrupa turizminin küresel rekabet gücünü olumsuz etkileyebileceği görüşünde. Uygun fiyatlı tatil arayan tüketicilerin alternatif destinasyonlara yönelebileceği, Avrupa’da hizmet sunan küçük acentelerin ise yavaş yavaş sektörden çekilebileceği öngörülüyor.
Öte yandan yolcu memnuniyeti açısından bakıldığında düzenleme önemli kazanımlar içeriyor. Özellikle pandemi sonrası yaşanan uçuş iptalleri ve gecikmeler nedeniyle mağdur olan yolcuların, daha korunaklı bir hukuki zemin kazanması, AB’nin vatandaş odaklı politikaları açısından pozitif değerlendiriliyor.
Avrupa Birliği’nin yolcu haklarını artırma hedefi ile turizm sektörünün operasyonel gerçekleri arasındaki denge arayışı, önümüzdeki dönemde yapılacak oylamada netlik kazanacak. Seyahat acenteleri ve tur operatörleri, Avrupa Parlamentosu’na çağrıda bulunarak, yolcu haklarının genişletilmesinin yanı sıra sektörün sürdürülebilirliğini de dikkate alan bir düzenleme talep ediyor.
Avrupa seyahat sektörünün geleceği açısından kritik bir dönemece işaret eden bu teklifin yasalaşması halinde, turizmde aracı hizmetlerin yapısal dönüşüme uğrayabileceği öngörülüyor. Avrupa’nın seyahat ekosisteminde yeni bir dönemin kapısını aralayacak bu değişiklik, hem yolcular hem de sektör temsilcileri için dikkatle takip ediliyor.
