Küresel iklim kriziyle mücadele kapsamında gündeme gelen yeni vergi planı, uçak biletlerini 10 ila 120 euro arasında artırabilir. “kirleten öder” ilkesine dayanan düzenleme, zengin ülkeleri ve sık uçan yolcuları hedef alıyor.
Uçakla seyahat etmeyi planlayanlar için bilet fiyatlarında yeni bir artış daha yolda. Ancak bu kez sebep havayolu şirketleri ya da enflasyon değil, iklim kriziyle mücadeleye yönelik küresel bir vergi düzenlemesi. Gündemdeki plana göre, uçak biletlerine sınıf ve mesafe bazında 10 ila 120 euro arasında değişen ek vergiler getirilmesi öngörülüyor.
Yeni plan, “kirleten öder” ilkesine dayanıyor ve özellikle yüksek gelirli ülkeleri hedef alıyor. Uygulamanın hayata geçmesi halinde, her yıl 100 milyar eurodan fazla kaynak oluşturularak gelişmekte olan ülkelere iklim ve kalkınma yardımları kapsamında aktarılması hedefleniyor.
Kim Ne Kadar Ödeyecek?
Vergi miktarı uçuşun niteliğine göre değişecek. Avrupa içi veya kısa mesafeli uçuşlarda ekonomi sınıfı yolcular 10 euro, business sınıfı yolcular 20 euro ödeyecek. Uzun mesafeli uçuşlarda ise bu rakam ekonomi sınıfı için 30 euro, business sınıfı için 120 euro’ya kadar çıkabilecek. Özel jet yolcuları içinse kişi başı binlerce euroyu bulabilecek oranlarda vergi planlanıyor.
Verginin Amacı Ne?
Uçakla seyahat, küresel karbon emisyonlarının en büyük kaynaklarından biri olmasına rağmen hâlâ görece ucuz kalıyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri, uçak yakıtı olan kerosene’nin çoğu ülkede vergiden muaf olması. Oysa havacılık sektörü, dünya karbon salımının %2’sinden fazlasını oluşturuyor. Ancak bu emisyonların büyük bölümünden dünya nüfusunun yalnızca küçük bir kısmı — çoğunlukla sık uçan, yüksek gelir grubundaki kişiler — sorumlu tutuluyor.
Vergi planıyla, bu dengesizliğin giderilmesi ve yüksek karbon ayak izine sahip kesimlerin daha fazla katkı sağlaması amaçlanıyor. Toplanan gelirlerin, iklim krizinden en çok etkilenen kuraklık, sel ve aşırı sıcaklık gibi felaketlerle mücadele eden ülkelere aktarılması öngörülüyor.
Ne Zaman Uygulanacak?
Düzenlemenin kesin olarak ne zaman devreye gireceği henüz netleşmedi. Ancak planın Kasım 2025’te Brezilya’nın ev sahipliğinde düzenlenecek Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’nde (COP30) masaya yatırılması bekleniyor. Fransa, Kenya ve Barbados gibi ülkeler öneriye destek verirken, Avrupa Birliği içinde de konu aktif olarak tartışılıyor. Fransa halihazırda uçuşlara ek vergi uygulayan ülkeler arasında yer alıyor.
Kamuoyu Ne Diyor?
Uluslararası sivil toplum kuruluşları Oxfam ve Greenpeace’in 13 ülkede gerçekleştirdiği anketlere göre, kamuoyunun büyük bölümü bu tür bir vergilendirmeye olumlu bakıyor. Katılımcıların dörtte üçü, zengin ve sık uçan yolcuların daha fazla vergi ödemesi gerektiğini düşünüyor. Aynı anketin sonuçlarına göre, katılımcıların %80’i fosil yakıt sektörünün daha yüksek vergilendirilmesini de destekliyor.
Önümüzdeki dönemde, iklim kriziyle mücadele kapsamında uçakla seyahatin maliyetinin artması kaçınılmaz görünüyor.
