İtalya’nın terk edilmiş kasabalarına hayat vermeyi amaçlayan “1 euroluk ev” projeleri, cazip görünmesine rağmen derin ekonomik ve kültürel tartışmaları da beraberinde getiriyor.
İtalya’nın unutulmuş taşra kasabaları, son yıllarda dünya çapında ses getiren bir projeyle gündemde: “1 euroluk ev” kampanyaları. Göç veren, yaşlanan ve ekonomik canlılığını yitiren yerleşimlerde başlatılan bu girişimle, terk edilmiş ya da uzun süredir atıl durumda olan taşınmazlar sembolik bedellerle satışa sunuluyor.
Başta kulağa oldukça cazip gelen bu fikir, “bir fincan kahveden bile ucuz ev” sloganıyla pazarlanıyor. Dünya genelinde medya ilgisi gören projeler, İtalya’nın kırsal kesimlerine farklı ülkelerden yatırımcı ve yerleşimcilerin akın etmesini sağladı.
Simgesel Fiyat, Gerçek Masraf
Ancak her cazip teklifin bir perde arkası var. 1 euroya sunulan evlerin, genellikle oldukça eski, bakımsız ve kullanım dışı yapılar olduğu belirtiliyor. Alıcılar, bu mülkleri birkaç yıl içinde restore etmeyi taahhüt etmek zorunda. Aksi takdirde mülk ellerinden alınabiliyor. Üstelik yoğun talep nedeniyle bu evlerin çoğu zaman açık artırmayla satışa çıkarıldığı ve nihai bedelin 1 euronun çok üzerine çıktığı görülüyor.
Bazı alıcılar için bu durum sadece bir macera ya da yatırım fırsatıyken, yerel halk açısından soylulaştırma (gentrifikasyon) ve kültürel dönüşüm gibi endişeleri doğuruyor.
Ekonomik Hareketlilik Yaratan Örnekler de Var
Buna karşın projelerin yerel ekonomiye olumlu etkileri göz ardı edilemez. Sicilya’nın iç bölgelerinde yer alan yaklaşık 10 bin nüfuslu Mussomeli kasabası, bu projelerle yeniden canlanan yerlerden biri. 2017 yılında başlatılan kampanya ile bugüne kadar 125’ten fazla ev satıldı.
Belediyeye göre bu satışlar yalnızca taşınmaz değişimiyle sınırlı kalmadı; evlerin restorasyon süreçleri, bölgedeki inşaatçılardan marangozlara, restoranlardan otellere kadar birçok sektöre 7 milyon euroya varan ekonomik katkı sağladı. Ayrıca, sadece bu evleri görmek için kasabaya gelen ziyaretçilerin sayısının 2018–2019 yıllarında yaklaşık 6 bini bulduğu tahmin ediliyor.
Bu turist trafiği bile tek başına kasaba ekonomisine hareketlilik kazandıran bir unsur hâline geldi.
Yeni Kasabalar Projeye Katılıyor
İlginin sürmesiyle birlikte İtalya’daki başka kasabalar da bu girişimi benimsemeye başladı. Bunlardan biri de Kuzey Sardunya’da yer alan Sedini kasabası. Tarihi dokusu ve denize yakınlığıyla öne çıkan Sedini, 60’lı yaşlarındaki Milanolu Liliana Forina gibi yeni yerleşimciler aracılığıyla “1 euroluk ev” programını başlatmaya hazırlanıyor.
Kültürel Kimlik Kırılganlığı
Her ne kadar bu projeler ekonomik kalkınmayı hedeflese de, bazı uzmanlar ve sosyologlar tarafından kültürel kimliğin korunması açısından eleştiriliyor. Projelerle birlikte, yerel halkla hiçbir bağ kurmayan kişilerin kasabalara yerleşmesi; toplumsal doku, geleneksel yaşam biçimi ve kolektif hafızada dönüşüme yol açıyor.
Özellikle genç nüfusun göç ettiği ve yaşlı nüfusun ağırlıkta olduğu kasabalarda bu değişim daha görünür hâle geliyor. Kimilerine göre bu dönüşüm bir “kurtuluş planı”, kimilerine göreyse yavaş ama kaçınılmaz bir “kimlik erozyonu”.
Sonuç: Umut ile Gerçeklik Arasında
İtalya’nın “1 euroluk ev” projeleri, bir yandan terk edilmiş kasabaları yeniden canlandırma umudu taşırken, öte yandan birçok etik, ekonomik ve sosyolojik soruyu da beraberinde getiriyor. Her satın alınan ev, yalnızca bir mülk değil; aynı zamanda bir kültürel mirasın, bir toplumsal yapının ve bir geçmişin parçası.
Bu projelerin başarıya mı ulaşacağı, yoksa sadece kısa süreli bir turistik cazibe olarak mı kalacağı, önümüzdeki yıllarda daha net anlaşılacak.
