Muğla’nın Menteşe ilçesindeki Akbük Koyu’nda kıyıya yerleştirilen 11 Tiny House’un mühürlenmesiyle yeniden gündeme gelen küçük ev hareketi, Türkiye genelinde ruhsatsız yapılaşma, tarım arazisi işgali ve çevresel tahribat gerekçeleriyle yasaklanıyor, yıkılıyor ya da sınırlandırılıyor.
Doğayla iç içe, sade ve sürdürülebilir yaşam arayışının simgesi hâline gelen Tiny House hareketi, Türkiye’de hızla yayılsa da aynı hızla da tepkiler, yasaklar ve yaptırımlarla karşılaşıyor. Özellikle kıyı kasabaları, tarım arazileri ve özel koruma bölgelerinde mantar gibi türeyen bu yapılar, birçok belediyenin ve valiliğin hedefinde.
Son örnek, Muğla’nın Menteşe ilçesinde, Gökova Körfezi’nin gözde noktalarından Akbük Koyu’nda yaşandı. Birinci derece doğal sit alanı ve özel çevre koruma bölgesi statüsündeki bölgede bir özel mülk içerisine yerleştirilen 11 Tiny House, Menteşe Belediyesi ekiplerince mühürlendi.
Menteşe Belediyesi: Yasal Süreç Başlatıldı
Menteşe Belediye Başkan Yardımcısı Engin Fırat Ata, söz konusu yapıların özel mülk içerisinde bulunduğunu ancak mevzuata aykırı oldukları gerekçesiyle mühürlendiğini açıkladı:
“Kıyıların halkın ortak kullanım alanı olduğu ilkesi doğrultusunda, kaçak olduğu değerlendirilen yapılara yönelik mühürleme işlemi yapıldı. Tüm yasal işlemler kamu yararı gözetilerek yürütülüyor.”
Ayrıca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ekiplerinin de bölgede inceleme başlattığı öğrenildi.
Tiny House’lar Neden Tepki Görüyor?
Küresel olarak yükselen küçük ev hareketi, özellikle Kovid-19 salgını sonrasında kentlerden kaçmak isteyenlerin alternatif yaşam biçimi arayışına cevap olarak öne çıkmıştı. Ancak Türkiye’de gelişigüzel yerleştirilen, ruhsatsız ve altyapısız Tiny House’lar, yeni nesil bir gecekondu tipi olarak görülmeye başlandı.
Bazı belediyeler bu yapıları “orta sınıfın gecekondusu”, bazı valilikler ise “tarım ve çevre düşmanı kaçak yapılaşma” olarak tanımlıyor.
Bozcaada, İzmir, Edirne, Bursa: Yasaklar Ülke Geneline Yayılıyor
Tiny House’lara yönelik müdahaleler yalnızca Muğla ile sınırlı değil:
- Bozcaada: 2021’de alınan meclis kararıyla Tiny House’ların adaya geçişi yasaklandı. 1 Eylül 2025’e kadar mevcut yapıların kaldırılması gerekiyor. Kalanlara günlük para cezası uygulanacak.
- Karaburun (İzmir): Cumhurbaşkanlığı kararıyla özel çevre koruma bölgesi ilan edilen yarımadada Tiny House’lar yasaklandı. Oyuncular Aras Bulut İynemli, Erkan Kolçak Köstendil ve Necip Memili’ye ait yapılar da bu kapsamda kaldırıldı.
- Çeşme: Altınkum’daki yapıların ruhsatsız olduğu tespit edildi ve 3 gün içinde yıkıldı.
- Edirne: Saros Körfezi’nde kurulan yapılar, valilik kararıyla kaldırıldı. Edirne Valisi, “Mantar gibi türüyorlar. Ruhsatlı diyorlar ama önüne havuz yapan bile var,” ifadeleriyle tepki gösterdi. Müdahale sırasında gözaltılar yaşandı.
- Bursa/Mudanya: Ağustos 2024’te 122 Tiny House’un yıkımına karar verildi. Yapıların tarım arazisi üzerine izinsiz inşa edildiği, toprak koruma projelerine aykırı olduğu açıklandı.
Fiyatlar Düşük, Etkileri Yüksek
Tiny House’lar genellikle 600 bin TL ile 1,8 milyon TL arasında değişen fiyatlarla satılıyor. Plakalı ve tekerlekli modeller ise “taşınabilir” statüsünde sunulsa da birçok kişi bunları sabit konut gibi kullanıyor. Bu da hem mevzuat açısından gri alanlar yaratıyor hem de denetim zorluğu doğuruyor.
Yatırımcılar ve Vatandaşlara Uyarı: Arazi İmar Durumunu Kontrol Edin
Alan uzmanları ve sivil toplum kuruluşları, bu yapılara yatırım yapmak isteyenlerin öncelikle satın alacakları ya da kiralayacakları arazilerin imar durumunu belediyelerden net şekilde öğrenmeleri gerektiğini belirtiyor.
Aksi hâlde mühürleme, yıkım, para cezası ve hatta hapis cezası gibi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler.
Tartışmalar Derinleşiyor: Özgürlük mü, Kirlilik mi?
Tiny House’lar bir yandan kişisel özgürlük, sade yaşam ve alternatif turizm fırsatı olarak görülürken, diğer yandan tarım alanlarının işgali, çevre kirliliği, kırsal dönüşüm ve imar rantı gibi sorunları da beraberinde getiriyor. Bazı turizmciler bu yapıları “kayıt dışı otelcilik” olarak tanımlayarak otel ve pansiyonların gelirini tehdit ettiğini savunuyor.
Yaşam Biçimi mi, Kaçak Yapı mı?
Tiny House’lar Türkiye’de hem bir yaşam tercihi hem de bir şehircilik sorunu hâline gelmiş durumda. Denetimsizlikle büyüyen bu yapıların, sürdürülebilirlikten uzaklaşarak yeni bir kaçak yapı formuna dönüşmemesi için yerel yönetimlerin, merkezi idarenin ve vatandaşların bilinçli hareket etmesi gerekiyor.
